مطالعه و مقایسه فعالیت مهارکنندگی و ضداکسایشی عصاره های متانولی-آبی بذر زیره سیاه، گشنیز و شوید متین سلیمانی فر۱، راضیه نیازمند۲ ، مصطفی شهیدی نوقابی۲

چکیده گیاهان دارویی منابع طبیعی با­ارزشی هستند که به دلیل وجود ترکیبات موثره در جوامع امروزی مورد توجه قرار گرفته­اند. زیره سیاه، گشنیز و شوید از جمله این منابع می­باشند که دارای خواص درمانی و دارویی زیادی هستند. هدف ازاین پژوهش ارزیابی فعالیت ضداکسایشی عصاره متانولی-آبی بذرهای زیره سیاه، گشنیز و شوید در مقایسه با bht می­باشد. برای تهیه عصاره متانولی-آبی، بذرهای مذکور به نسبت 4:1 وزنی/حجمی با حلال متانول-آب (20:80 حجمی/حجمی) مخلوط شد. میزان ترکیبات فنلی کل عصاره­های فوق با استفاده از روش فولین سیوکالتو  تعیین شد. فعالیت ضد رادیکالی و مهارکنندگی آن­ها با روش dpph اندازه­گیری و با ضداکساینده سنتزی bht مقایسه شد. فعالیت ضداکسایشی عصاره­های فوق در روغن سویا با اندازه­گیری اعداد پراکسید و تیوباربیتوریک اسید (آزمون گرمخانه­گذاری در دمای 60 درجه سانتیگراد) تعیین و در سطح غلظتی 100 میلی­گرم بر میلی­لیتر با bht مقایسه شد. مقدار ترکیبات فنلی در عصاره متانولی­-­آبی زیره سیاه، گشنیز و شوید به ترتیب 77/955، 62/890 و 16/923 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره بود. بیشترین مقدار 50ic به عصاره متانولی­-­آبی زیره سیاه (76/104 میلی­گرم بر میلی­لیتر) مربوط بود که حاکی از بیشتر بودن فعالیت ضد رادیکالی آن نسبت به عصاره­های گشنیز و شوید بود. در آزمون گرمخانه­گذاری عصاره متانولی-آبی زیره سیاه بیشترین فعالیت ضداکسایشی را نشان داد و در سطح غلظتی 100 میلی­گرم بر میلی­لیتر معادل با bht در سطح غلظتی 100 میلی­گرم بر میلی­لیتر عمل کرد. عصاره­های متانولی-آبی بذرهای فوق به عنوان ضداکساینده­های طبیعی، توانایی مهار رادیکال­های حاصل از اکسایش لیپیدها را داشته و موجب کاهش سرعت اکسایش خود به خودی می­شوند.